Moravische Kerstster herinnert aan 125 jaar kinderheimwee

5-11-22. Heimwee naar hun wereldwijd uitgezonden ouders lag ten grondslag aan het ontstaan van de wereldberoemde ‘Moravische Kerstster’. Een Nederlander was de grondlegger van de productie van de Hernhuter Sterne.

Het ontwerp ontstond tijdens een wiskundeles op het internaat in Hernnhut. Het internationale succes van deze ‘supersterren’ is een verhaal op zich en het is zonder twijfel de bekendste kerstster op aarde. Dit jaar viert maker Herrnhut Sterne haar 125 jarig jubileum. Interessant detail: de grondlegger van het succes was de Nederlander Pieter Hendrik Verbeek. Het bedrijf maakt de sterren nog altijd in circa 60 varianten, waarbij het type met 25 punten het meest populair is. Het bezoekerscentrum in Saksen toont een verzameling en geeft demo’s over het maken van deze unieke handgemaakte kerststerren. Wie de achtergrond van de ster kent, kijkt met andere ogen naar elk Kerstfeest op aarde. www.herrnhuter-sterne.de 

In de regio Oberlausitz ligt Herrnhut. Dit plaatsje ontstond op het landgoed van Graaf Von Zinzendorf toen hij in 1722 asiel bood aan protestantse vluchtelingen uit Bohemen en Moravië. Onder zijn leiding groeide een oecumenische gemeenschap die in 2022 exact 300 jaar bestaat. De Herrnhuters droegen eeuwenlang het christendom wereldwijd uit, ook onder Indianen en Eskimo’s. Het doel van hun Moravische Kerk was naast de verspreiding van het evangelie, ook het geven van onderwijs aan en de bevordering van zelfvoorziening van inheemse volken. Hun werk bleef niet zonder gevolgen, want nog altijd hangen ruim 1 miljoen mensen deze religie aan. 

Omdat de levensomstandigheden in de zendingsgebieden vaak moeilijk waren, stuurden de ouders hun schoolgaande kinderen terug naar Saksen om onderwijs te genieten in Herrnhut. Natuurlijk konden deze internaten niet de plaats van thuis innemen. Het was zwaar voor de kinderen om gescheiden te leven van hun ouders, vooral tijdens de advents- en kerstperiode. Daarom was de ster als symbool van het Bijbelverhaal een welkome hulp. Een leraar gebruikte de ster voor het eerst tijdens wiskundeles als methode om meetkunde te leren begrijpen. Hij liet de kinderen sterren bouwen met verschillende geometrische vormen en deze sterren sierden daarna de klaslokalen.

De eerste exemplaren waren wit en rood gekleurd (wit voor zuiverheid en rood voor het bloed van Jezus Christus). Vanaf dat moment maakten de kinderen hun sterren altijd op de eerste zondag van de advent. Ook gaven zij hun werk mee aan hun ouders, waardoor de sterren al snel ook in het buitenland bekendheid kregen. 

Zinzendorfplein met sterren Productie-atelier Herrnhuter Sterne
In 1897 werd besloten om de productie van de kerststerren bedrijfsmatig op te pakken. De start van de productie is nauw verbonden met de boeken- en muziekuitgever Pieter Hendrik Verbeek (1863-1935), die in zijn boekhandel de eerste sterren verkocht. De Nederlander voerde een belangrijke innovatie in: een ster zonder frame, waarop in 1925 patent werd verkregen. Dit model komt overeen met de sterren die tegenwoordig worden geproduceerd: 17 punten met een vierkante basis en 8 punten met een driehoekige basis. De zelfdragende constructie maakte grootschalige productie veel eenvoudiger.
 
Nieuwe fabriek
Sinds 2010 zijn de productiefaciliteiten en de demonstratiewerkplaats verenigd onder één dak in de nieuwe fabriek. In de moderne productieruimtes worden nauwgezet en handmatig de kleine en grote punten gevouwen en geplakt. Het vakmanschap en het uiterlijk van het beschermde sterrenontwerp wordt nog altijd internationaal gewaardeerd. In Saksen zijn de sterren niet alleen tijdens kerstmarkten te koop, maar in diverse gespecialiseerde winkels het gehele jaar. 

Naast het bezoekerscentrum van de sterren is ook het Volkenkundig Museum (Völkerkundemuseum) in Herrnhut de moeite waard. Het toont een rijke collectie van etnische objecten die de zendelingen eeuwenlang verzamelden en meenamen naar Saksen. Het is niet alleen een hommage aan hun wereldreizen, maar ook aan die van bijzondere stammenculturen, waarvan diverse helaas zijn uitgestorven. 

Saksen een ontdekkingsreis dichtbij
Saksen, hoofdstad Dresden, mag zich verheugen op een stijgende belangstelling onder Nederlandse reizigers. Deze deelstaat ligt zo’n 500 kilometer van de Nederlandse grens. Meer reisinformatie op de Nederlandstalige site: www.saksen.info