Friese palingroker als parlevinker terug in Amsterdam

Friese palingroker 19 roeptoeter8-10-19. “Pááááling! Versgerookte pááááling!” door een glimmende koperen roeptoeter galmt de stem van de Friese palingroker over de Keizersgracht in Amsterdam.

 

 Tekst: Arie Blokland - Foto's: AB en Friese palingroker

“Pááááling! Gerookte zalm! Ganzenborst!” De Friese palingroker vaart met zijn bootje door de hoofdstad om als een ouderwetse parlevinker zijn waar aan te bieden en te verkopen. Uit een van de huizen komt een mevrouw aangelopen die wel een pondje paling wil hebben. Ze zijn eerder op de dag versgerookt in het rookvat dat achterop de boot staat. Uit de pijp krult een rookpluim omhoog, want er zit alweer 10 kilo in het vat. De mevrouw wacht op de kade tot ze haar bestelling krijgt aangereikt, betaalt en loopt met een blij gezicht weer weg. Ze verheugt zich zichtbaar op de lekkernij.
Friese palingroker 19 roeptoeter
Een man die met zijn vrouw over de gracht wandelt loopt naar de boot om een broodje paling te bestellen.
Zo gaat dat op vrijwel elke donderdag, vrijdag en zaterdag. Dikwijls neemt Bas Oosterbaan zijn vriend Ekke Atsma mee als schipper. Het tweetal vaart door de grachten van Amsterdam legt hier en daar aan, of verkoopt onderweg de smakelijke waar. Daarmee is de parlevinker terug in Amsterdam. Vroeger was het heel gewoon dat de bakker, de melkboer, de groenteman, de kolenboer en andere handelslieden liepen te venten op de grachten en in de straten. Parlevinkers kwamen in heel Nederland voor. Het waren de kruideniers op het water.

Oversteek naar Amsterdam
Bas Oosterbaan riep het oude beroep nieuw leven in toen hij tegen de 60 liep en hij als manager in de horeca niet meer aan de bak kwam. Vanuit zijn woonplaats in het Friese Koudum begon hij paling te roken en uit te venten. Op een bootje. “Een prachtig leven,” aldus Bas. Tijdens een tocht over het Slotermeer klampte de Amsterdammer Alphons Geerlings van De Merkplaats, die daar met een skûtsje lag, hem aan: “Dat moet je in Amsterdam gaan doen. Daar zijn de mensen en de toeristen dol op paling.”
Bas stapte met vriend Ekke op de boot en maakte over de Randmeren een avontuurlijke tocht van 8 etappes en 40 uur naar de hoofdstad. Daar begon de verkoop tijdens het jaarlijkse Amsterdam Light Festival.
Friese palingroker 19 paling

Sssst!
Tijdens het Prinsengrachtconcert in 2018 begon de Friese palingroker met luide stem zijn waar aan te prijzen. Hij werd door de toehoorders boos aangekeken en dringend verzocht op te krassen. “Dat was geen goed begin,” herinnert Bas zich. “De mensen kwamen om naar muziek te luisteren.” De dagen daarop probeerde hij het opnieuw op de grachten en dat ging aanmerkelijk beter. De klanten kwamen vanzelf naar zijn boot. Voor een pondje paling, voor een droge worst van ganzenborst, voor gerookte zalm en voor gerookte ganzenborst van wilde ganzen uit de Friese Marren. Je kunt tegenwoordig zelfs oesters bij hem kopen die hij ter plekke open steekt.
Friese palingroker 19 Ganzenbout worst

Politie
Een van de eerste dagen meldde zich ook een duo van de politie Amsterdam met de welbekende openingszin; “Wat zijn wij hier aan het doen?”
“Paling verkopen,” was het nuchtere antwoord van de Friese palingroker, die in Friesland nog nooit met de Hermandad te maken had gehad, maar altijd vrij zijn handel aan de man had kunnen brengen.
“Heeft u daar een vergunning voor?” luidde de volgende vraag van meneer agent, die samen met een vrouwelijke collega was.
“Nee.” kreeg de diender te horen.
“Dan krijgt u een bekeuring.” beloofde oom agent hem.
Zijn collega vroeg hem waarvoor hij dan wel een bekeuring zou uitschrijven. In geen enkel gemeentelijk voorschrift of geldende wet staat dat het verboden is om vanaf het water te venten. De vroegere parlevinkers werd in hun hoogtijdagen geen strobreed in de weg gelegd. Regels waren er niet voor die vrijhandelaren. En regels zijn er nu nog niet.
Geen bekeuring dus. Wel het advies om bij de Gemeente Amsterdam een vergunning aan te vragen.
Maar eh... wat voor vergunning? Daar had niemand op het stadhuis een idee van. Want voor parlevinkers was geen wet of regel.
Na diverse gesprekken met diverse ambtenaren is er voor Bas Oosterbaan een ventvergunning in het leven geroepen. Dus kan hij zijn lekkernijen legaal aan de man brengen. Of aan de vrouw.
Friese palingroker 19 Ganzenborst

Fries-Hollandse spraakverwarring
Zoals dat ook gaat tijdens het interview dat we tussen de bedrijvigheid door hebben. Een dame koopt een pakketje vacuüm verpakte gefileerde paling voor een tientje. Een andere mevrouw bestelt een pond versgerookte paling. Omdat Bas met zijn bezoek staat te praten op de kade vraagt hij vriend Ekke die op de boot staat: “Ekke wil jij even een pondje paling afwegen en inpakken?”
Door de drukte op straat verstaat Ekke het niet helemaal en vraagt hij: “Een heel!”
“Ja,” antwoordt Bas.
Even later wordt er vanuit het vooronder een pakketje aangereikt. Bas voelt direct dat er iets mis en roept tegen Ekke: “Dit is toch geen pond, Ekke. Dit is een half pond.”
“Klopt,” laat Ekke weten. De spraakverwarring tussen de echte Fries en de oorspronkelijk uit het Zuid-Hollandse Rijswijk komende Bas Oosterbaan is compleet.
Beiden hebben gelijk, maar elkaar niet goed begrepen. Op de boot spreken ze Fries met elkaar. Tegen zijn klanten praat Bas Hollands. In het Fries is 'n heel wat in het Nederlands een half is.
Ekke duikt terug het vooronder in en reikt Bas even later een dubbeldik pakketje aan. Weer een klant die tevreden naar huis gaat met een pond paling.
Friese palingroker 19 ra

Paling uit Ierland
De palingstand in Nederland staat al jaren onder druk er mag niet volop op worden gevist. Daarom verkoopt Bas Oosterbaan paling uit Noord-Ierland. Die is ook iets vetter waardoor hij minder slinkt tijdens het rookproces en beter smaakt.
De zalm komt uit Noorwegen. Die wordt in een geheim kruidenmengsel gemarineerd en vervolgens gerookt op een vuur van 50 tot 60 graden.
Ganzenborst is een typisch streekproduct uit de Friese Marren. Behalve heerlijke gerookte borst levert Bas ook droge worst van ganzenborst, rillette van ganzenbout, gekonfijte ganzenbout en een broodje pulled goose.
Friese palingroker 19 gerookt

Feesten en partijen – Winkel
Friese Palingroker 19 logoDe Friese palingroker is in heel Nederland ook te boeken voor feesten en partijen. Hij komt dan met zijn lekkernijen naar de locatie om de gasten tijdens de party te verwennen.
Je kunt ook in zijn webshop een keuze maken en de bestelling thuis laten bezorgen.
Alle informatie over de Friese palingroker en zijn producten is te vinden op: www.friesepalingroker.nl

We sluiten af zoals de kleurrijke parlevinker dat altijd zelf doet: “Ahoy en geniet van het leven!”