Waar blijven al die wilde eenden in Nederland?

6-4-20. Doe mee! De wilde eend gaat hard achteruit. Vogelbescherming Nederland en Sovon riepen daarom 2020 uit tot het Jaar van de Wilde Eend en startten een groot onderzoek naar de oorzaken. 

Nederland is als waterland ook een land van eenden. En de eend die ons al sinds mensenheugenis het meest omringd is de wilde eend; in het open boerenland, langs rivieren en beken, bij meren groot en klein en zelfs in dorpen en steden. Maar de wilde eend gaat echter hard achteruit en gek genoeg weten we niet precies waardoor. Vogelbescherming Nederland en Sovon riepen daarom 2020 uit tot het Jaar van de Wilde Eend en startten een groot onderzoek naar de oorzaken van de achteruitgang en publiek mag daaraan mee doen.

Het coronavirus is van invloed op vrijwilligersactiviteiten in de natuur. Alleen het werk gericht op soorteninventarisatie en soortenbescherming kan doorgaan, alle andere activiteiten zijn afgelast. Wil je ook wilde eenden tijdens een ommetje en en daarmee bijdragen in dit onderzoek? Doe dit alleen (of hooguit met tweeën) en volgens de richtlijnen van het RIVM. Onderaan vind je meer informatie.

Puur Nederlands fenomeen?
De afname is niet mis. Maar liefst 30% sinds de jaren '90 van de vorige eeuw. Merkwaardig is dat deze afname niet te zien is in de ons omringende landen. Het lijkt een puur Nederlands fenomeen te zijn. Enkele factoren die vrijwel zeker mede een rol spelen zijn inmiddels wel bekend: denk aan een groter verlies van jongen door de toename van rovers, ook wel predatoren genoemd. Op veel plaatsen in ons land zijn zwarte kraaien, ooievaars, kleine mantelmeeuwen, buizerds en zeker ook de vos toegenomen. Dat zou er bovendien toe geleid kunnen hebben dat er minder vrouwtjes dan mannetjes zijn gekomen. Vrouwtjes broeden immers de eieren uit en lopen daardoor een groter risico om gegrepen te worden. Of er een disbalans tussen mannen en vrouwen is ontstaan zal het onderzoek moeten duidelijk maken.

Verschil met krakeend
Dat toegenomen predatie zeker niet de enige oorzaak kan zijn, blijkt uit de opvallende toename van de krakeend de laatste dertig jaar. Deze komt op veel plaatsen samen met de wilde eend voor en heeft met dezelfde roofdieren te maken. Toch blijft het de krakeend voor de wind gaan. Er is slechts een belangrijk verschil in leefwijze tussen de krakeend en de wilde eend die mogelijk een tipje van de sluier optilt. De kuikens van de wilde eend leven hun eerste weken vooral op waterinsecten en muggenlarven. De kuikens van de krakeend daarentegen op plantaardig voedsel als kroos. Uit onderzoeken is inmiddels bekend dat de aantallen insecten drastisch afnemen. Gifstoffen uit de landbouw, waarbij vooral gewezen wordt naar de neonicotinoïden, spelen hierbij waarschijnlijk een grote rol. Mogelijk speelt dit de wilde eend ernstig parten, maar zeker weten doen we dit niet.

Onderzoek en meedoen
Het grote onderzoek dat Vogelbescherming Nederland en Sovon dit jaar startten moet licht in de duisternis brengen. Daarbij willen zij zo veel mogelijk informatie verzamelen. En publiek kan helpen. Je kunt bijhouden:

wat de verhouding mannen en vrouwtjes wilde eenden is, bij de dieren die je om je heen ziet.
de wilde eenden moeders met kuikens te volgen en geregeld door te geven hoeveel kuikens zij nog over hebben.
Op www.jaarvandewildeeend.nl lees je meer.

De landelijke RIVM maatregelen wegens corona staan dit vooralsnog niet in de weg om kort naar buiten te gaan om vogels te tellen, we adviseren vrijwilligers die tijdens een ommetje willen mee tellen het volgende:
Blijf thuis (conform RIVM richtlijn) bij milde klachten (neusverkoudheid, niezen, loopneus, keelpijn, lichte hoest, verhoging). Ook als je huisgenoot klachten heeft, blijf je thuis.
Ook al heb je geen klachten, vermijd dan toch direct contact (handen schudden, omhelzen, dichtbij elkaar zijn).
Tel alleen (of maximaal met zijn tweeën).
Spreek op de locatie zelf af. Ga niet met elkaar in een voertuig.
Houd minstens 1,5 meter afstand van elkaar. Hierop zullen bijzondere opsporingsambtenaren (BOA's) controleren. Doe je dit niet, dan riskeer je een boete.
Volg de adviezen van het RIVM, ook zodra die veranderen.
Blijf op de hoogte van lokaal nieuws.